بیمه های آتش سوزی

مقدمه: بیمه‌های آتش‌سوزی شاید بعد از رشته بیمه باربری یکی از قدیمی‌ترین رشته‌های بیمه می‌باشد که انسان برای حفظ اموال و دارایی‌های خود از آن استفاده نموده است. این نوع بیمه‌نامه از قرن 17 میلادی به بعد و مخصوصاً پس از آتش‌سوزی بزرگ لندن در سال 1666 میلادی مرسوم شد که در آن آتش‌سوزی بخش اعظمی از شهر لندن در اثر حادثه ناشی از یک نانوایی دچار حریق گردید. در ایران نیز اولین بیمه‌نامه در سال 1314 به نام وزیر مالی وقت صادر گردید.

اصول حکم بر قراردادهای بیمه:

1. اصل حسن نیت: مطابق این اصل، وظایفی بر عهده بیمه‌گر (پرداخت به موقع و کامل خسارت) و همچنین بیمه‌گذار (ارائه اطلاعات صحیح- مواظبت از موضوع بیمه و پرداخت به موقع حق بیمه) می‌باشد.
2. اصل غرامت: به موجب این اصل، بیمه نبایستی موجب ایجاد درآمد برای بیمه‌گذار گردد و بیمه‌گر مسئول جبران خسارت وارده به بیمه‌گذار در حد واقعی خواهد بود. به بیان دیگر بیمه‌گر بایستی بیمه‌گذار را در وضعیتی همانند قبل از وقوع حادثه قرار دهد.
3. اصل نفع بیمه‌پذیر: بیمه‌گذار بایستی در بیمه نمودن اموال نفع داشته باشد و در صورت وقوع حادثه، دچار زیان مالی شود.
4. اصل جانشینی: مطابق این اصل، بیمه‌گر در مواقعی که عامل حادثه، شخصی بجز بیمه‌گذار باشد، می‌تواند به اندازه‌ای که خسارت را قبول یا پرداخت نموده است به عامل حادثه به قائم‌مقامی از بیمه‌گذار مراجعه کند.
5. اصل تعدد بیمه‌ای: تعدد بیمه عبارت است از اینکه یک مال دارای چندین قرارداد بیمه باشد و سرمایه قرارداد بیشتر از مبلغ واقعی مال باشد. به عبارتی یک مال را نمی‌توان به بیش از مبلغ واقعی بیمه نمود. بدین وسیله در مواقع خسارت، موجب ایجاد انتفاع بیشتر برای بیمه‌گذار می شود. این اصل در بیمه‌های اموال اجرا می‌شود.
6. اصل داوری: هرگونه اختلاف بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار ابتدا از طریق سازش و توافق حل می‌شود و در صورتی که این اختلاف حل نگردد، موضوع به داور ارجاع داده می‌شود. در غیر این صورت از طریق دادگاه اقدام می‌گردد. در اصل داوری و در موارد اختلافی، معمولاً یک داور از طرف بیمه‌گر و یک نماینده یا داور از طرف بیمه‌گذار انتخاب می‌شود و آن دو داور، یک داور دیگر به عنوان مرضی‌الطرفین انتخاب می‌کنند و در اکثر موارد پرونده‌های اختلافی، مطابق نظر داور منتخب مورد توافق واقع می‌شوند.
7. اصل علت نزدیک: در این اصل، علت اصل خسارت وارده بایستی حادثه (خطر) بیمه شده باشد تا خسارت توسط بیمه‌گر پرداخت شود.
8. اصل اتکایی: این اصل به بیمه‌گر امکان می‌دهد تا بخشی از تعهدات و ریسک‌هایی که پذیرفته است را خود نگهداری نماید و بخش دیگر را به بیمه‌گران دیگر منتقل نماید.

شرایط عمومی بیمه‌نامه: با توجه به قوانین و مقررات بیمه‌ای در ایران تنظیم می‌شود برای کلیه بیمه‌گذاران یکسان بوده و همانگونه که از اسم آن پیداست، به طرح مسائلی کلی که ناظر بر کلیه بیمه‌گذاران است، می‌پردازد. بدین ترتیب همه بیمه‌گرانی که در یک کشور فعالیت دارند، بایستی از شرایط عمومی واحدی تبعیت نمایند. مسائلی که در شرایط عمومی مورد بحث قرار می‌گیرند عبارتند از:

• تعیین حدود و تکالیف طرفین قرارداد در رابطه با موضوع بیمه
• مشخص کردن خطرهای اصلی مورد تعهد که تحت پوشش قرار می‌گیرند
• وظایف بیمه‌گذاران و بیمه‌گران
• استثنائات

شرایط خصوصی بیمه‌نامه: در واقع مکمل شرایط عمومی و مشخص‌کننده جزئیات قرارداد بیمه و تعهدات ناشی از آن می‌باشد. برخلاف شرایط عمومی، نسبت به تمام بیمه‌گذاران یکسان نبوده و نسبت به هر بیمه‌گذار و هر مورد بیمه، متفاوت می باشد و عمدتاً مشخص‌کننده عناصر زیر است:

• بیمه‌گر
• بیمه‌گذار
• سرمایه بیمه شده
• حق بیمه

شرایط ویژه: این شرایط مربوط به مواردی است که اگر در قرارداد ذکر نشود، بیمه شامل آن‌ها نمی‌شود مانند پوشش دادن خطرهایی که در استثنائات ذکر شده است. این موارد عبارتند از:

1. صدور بیمه‌نامه بر اساس شرط First Loss یا اولین خسارت که قاعده نسبی در آن هم اجرا نمی‌شود.
2. شروع آثثار بیمه همزمان یا بعد از صدور بیمه‌نامه است اگر تاریخی مقدم بر تاریخ صدور بیمه‌نامه یا تاریخ اعتبار قرارداد باشد بایددر شرایط ویژه ذکر شود.
3. داشتن پوشش بیمه‌ای برای خطرهای استثناء شده مانند جنگ با پرداخت حق بیمه اضافی باید در شرایط ویژه ذکر شود.
4. به موجب شرایط عمومی محل بیمه باید ثابت باشدخلاف آن باید به موافقت بیمه‌گر در شرایط ویژه بیمه ‌نامه ذکر شود.
5. به موجب ماده 30 شرایط عمومی خسارت‌های مربوط به مسکوکات، پول، اوراق بهادار، فلزات گرانبها، سنگ‌های قیمتی سوار نشده و هرگونه اسناد و نسخ خطی و بازسازی نقشه و مواردی از این قبیل خارج از شمول بیمه است مگر اینکه توافق دیگری در شرایط ویژه قید شود.
6. تعهد بیمه‌گر پرداخت میزان مشخصی وجه نقد برابر با خسارت وارده است ارزش و علاقه شخصی ملاک نیست مگر اینکه توافق دیگری باشد.
7. پرداخت حق بیمه و پرداخت خسارت به پول رایج کشوری است که بیمه‌نامه در آن صادر شده است. هرگونه توافق به پول خارجی باید در شرایط ویژه قید شود.

کلیاتی در خصوص بیمه‌های آتش‌سوزی:

مورد بیمه شامل : ساختمان، اموال و اثاثیه مندرج در جدول مشخصات بیمه‌نامه می‌شود که متعلق به بیمه‌گذار و یا در تصرف وی در محل مورد بیمه باشد.

اموال سایر اشخاص موجود در مورد بیمه به شرط آنکه حق بیمه آن پرداخت شده باشد و در ارتباط با شغل بیمه‌گذار باشد بیمه شده محسوب می‌شود اینگونه موارد معمولاً شامل اموالی است که در مغازه‌ها، انبارها و مکان‌هایی است که کالا در آن‌ها در حال گردش است و ممکن است تمام یا قسمتی از اموال مربوط به بیمه‌گذار نباشد با این وجود در صورتی که حق بیمه آن پرداخت شود، جزء اموال بیمه شده خواهد بود.

اموالی که بیمه نمی‌شوند:

1. مسکوکات، پول، اوراق بهادار، فلزات قیمتی، جواهرات و مروارید
2. هرگونه اسناد و نسخ خطی
3. هزینه جمع‌آوری مجدد اطلاعات و یا تنظیم دفاتر بازرگانی و یا هزینه بازسازی نقشه

خسارت‌های قابل تأمین (تحت پوشش): خسارت‌ها و هزینه‌هایی که در بیمه آتش‌سوزی تحت پوشش قرار می‌گیرند عبارتند از:

1. خسارت مستقیم ناشی از آتش‌سوزی، صاعقه، انفجار و خطرات اضافی
2. خسارت‌ها و هزینه‌ ناشی از اقدامات لازم برای جلوگیری از توسعه خسارت

تبصره :  جبران خسارت در هیچ یک از موارد از میزان زیان وارده به بیمه‌گذار نسبت به مورد بیمه در زمان وقوع خسارت تجاوز نخواهد کرد یعنی اینکه پرداخت خسارت اولاً نباید باعث سودآوری و منفعت بیمه‌گذار شود. ثانیاً کل مبلغ پرداختی به وی حداکثر به اندازه کل مبلغی باشد که از قبل مشخص شده و در صورت آسیب کلی اموال به وی پرداخت می‌شود.

مواردیکه موجب کاهش جبران خسارت می‌شود: مطابق ماده 27 شرایط عمومی بیمه آتش‌سوزی در موارد زیر بیمه‌گر می‌تواند پرداخت خسارت وارد نماید یا اینکه آن را نسبت به درجه تقصیر ذوی‌الحقوق یا صاحب حق اعم از اینکه بیمه‌گذار یا قائم‌مقام وی باشد، کاهش دهد.

1. هرگاه حادثه در اثر تقصیر ذوی‌الحقوق اعم از بیمه‌گذار یا قائم‌مقام وی باشد.
2. هرگاه بیمه‌گذار به وظایف مندرج در ماده 23 شرایط عمومی عمل ننموده باشد و در نتیجه میزان خسارت افزایش یافته و یا به حقوق بیمه‌گر زیان وارد شود.

مثلث حریق: برای ایجاد آتش، وجود مثلث حریق (سوخت یا مواد سوختنی، حرارت و اکسیژن) ضروری است. در صورتیکه یکی از این سه ضلع حذف شود، آتش‌سوزی به خودی خود از بین می‌رود و به عبارتی آتش را می‌توان با حذف یکی از این 3 عامل خاموش کرد و یا از وقوع آن جلوگیری کرد. به طور کلی هنگامی که عوامل فوق به نسبت مناسب با هم ترکیب شوند، به وجود می‌آید و بدون گرما یا حرارت کافی، آتش‌سوزی نمی‌تواند شروع و ادامه یابد.